Steeds meer Chinese bedrijven huren een westerse gezicht - ‘laowai’ - in om zich een internationaal cachet te geven. Kennis ter zake is bijzaak. ‘Als we zeggen dat u een Australiër bent, dan bent u een Australiër.’
‘Het geeft een bedrijf uitstraling’, zegt Wang Bo, een importeur van Australische wijnen die geregeld buitenlanders inhuurt, in zijn kantoor. Voor een winkelopening in het noorden van China is hij op zoek naar een Australische wijnexpert. Algauw blijkt dat afkomst niet het belangrijkste criterium is. ‘Als wij zeggen dat iemand een Australiër is, dan is dat een Australiër. Zolang geen Engels wordt gepraat, hoort niemand het verschil’, zegt Wang, uit privacyoverwegingen een gefingeerde naam.
Chef-kok en vastgoedbrein
Ook kennis van de wijnmarkt blijkt slechts bijzaak. ‘Rode wijn is voor de meeste Chinezen nog een nieuw fenomeen. Het belangrijkste is dat hij verkocht wordt door iemand met een westers gezicht.’ Wang zegt bereid te zijn alle reiskosten te vergoeden. Voor een winkelopening en een aansluitende wijnproeverij, grofweg een uur werk, wil hij 1.500 yuan (210 euro) betalen.
Als wij zeggen dat iemand een Australiër is, dan is dat een Australiër. Zolang geen Engels wordt gepraat, hoort niemand het verschil.
Cijfers over het aantal buitenlanders dat op die manier wordt ingehuurd, zijn er niet. Voorbeelden des te meer. Zo liet Georges Hymans, een Franse expat, zich inhuren als chef-kok in een kookcompetitie. ‘Ik werd gebeld door een kennis, die me 1.000 yuan (140 euro) bood voor het bereiden van een maaltijd. Ik heb toegezegd en kwam tot mijn grote verrassing terecht in een wedstrijd waarin ik samen met enkele tientallen Chinezen concurreerde om de titel van beste chef.’
Het fenomeen komt voor in alle lagen van de samenleving, zo blijkt uit een rondvraag van De Tijd. Zo worden blanke docenten Engels beter betaald dan Amerikanen met Chinese roots, bevestigt een talenschool. Een Chinees advocatenkantoor in Peking geeft breeduit toe dat het een westerling in dienst heeft genomen, om uit te stralen dat de onderneming internationaal georiënteerd is. Ook in de vastgoedsector zijn westerlingen in trek. Zo worden ze ingezet om nieuw gebouwde, maar slecht verkoopbare appartementen een stimulans te geven. Hymans geeft aan zelfs al eens als architect ingehuurd te zijn. ‘Het enige wat ik hoefde te doen, was aanwezig zijn bij een presentatie voor een projectontwikkelaar. Daarin werd ik aangewezen als het grote brein achter het ontwerp van een winkelcentrum.’ Hymans bekostigt inmiddels een substantieel deel van zijn levensonderhoud met dat type opdrachten. Zoals hij zijn er velen.
Chocola in de mond
We besluiten de proef op de som te nemen als laowai en gaan in op het aanbod dat de wijnimporteur ons doet. Enkele dagen later staat een auto met chauffeur klaar op het vliegveld van Harbin, de hoofdstad van China’s noordoostelijke provincie Heilongjiang. Bij aankomst vormt een groep rood uitgedoste promotiedames een erehaag. De eigenaar van de winkel straalt en introduceert zijn financiers en andere zakenrelaties. Geduldig poseer ik op tientallen foto’s, als de winkel stipt om 10.58 uur wordt geopend. Het cijfer acht, symbool voor rijkdom in het Chinees, moet de winkel een glorieuze toekomst geven.
Een kennis bood me 1.000 yuan voor het bereiden van een maaltijd. Tot mijn grote verrassing kwam ik terecht in een wedstrijd waarin ik samen met enkele tientallen Chinezen concurreerde om de titel van beste chef.
GEORGES HYMANSFRANSE EXPAT IN CHINA
‘Vandaag zijn we vereerd met de aanwezigheid van onze buitenlandse vriend uit Australië’, roept de presentator. Ik knik beleefd en zwaai nog eens naar de aanwezige fotografen. Aansluitend word ik vervoerd naar een groot banket, waar een honderdtal mensen aan goed gedekte tafels wacht tot ik hen een inkijkje geef in de Australische wijncultuur. Geheel volgens afspraak vertel ik over de boerderij in Zuid-Australië waar ik vandaan kom en breng ik hun de basisbeginselen bij van de wijnproeverij. ‘Er zijn drie stappen. Je kijkt, ruikt en proeft.’ De wijnvocabulaire staat uitgeschreven in een e-mail. ‘Deze wijn smelt in de mond, u proeft het aroma van chocola, vermengd met de smaak van het houten vat waarin deze wijn jarenlang gerijpt is.’ Applaus volgt, en de wijn vloeit rijkelijk.
Acteur opgepakt
Dergelijke opdrachten zijn voor uitwisselingsstudenten, docenten en andere expats een welkome aanvulling op het maandelijkse salaris. Toch zijn wel degelijk risico’s verbonden aan de werkzaamheden in deze schaduwsector, zo vertelde een Amerikaanse acteur eerder tegen CNN.
De Chinese politie lichtte hem van zijn bed omdat het bedrijf waarvoor hij was ingehuurd geld afhandig had gemaakt van consumenten. ‘Ze dachten dat ik daadwerkelijk de baas was, terwijl ik me het bedrijf nauwelijks kon herinneren’, zegt de acteur. ‘Sindsdien geef ik in geen geval mijn paspoortgegevens meer en aanvaard ik alleen nog kleinere opdrachten.’
